Bieżeństwo jego echa w Żyrardowie eksodus ludzi do Rosji i z powrotem I wojna św.

Bieżeństwo dotknęło Żyrardów niewątpliwie. Było to masowe przemieszczenie ludności w głąb Rosji po przełamaniu przez Niemców frontu w czasie Wielkej Wojny (I wojny światowej).

Cytat:2 maja 1915 roku wojska niemieckie przerywa linię frontu pod Gorlicami i szybko posuwa się na wschód. Armia rosyjska przyjmuje taktykę spalonej ziemi: z pozostawianych terenów wygania ludność a majątek przejmuje lub niszczy. Apogeum bieżeństwa przypada na okres od wiosny do jesieni 1915 roku. Miliony mieszkańców zachodnich guberni Imperium Rosyjskiego w panice i chaosie ruszają w głąb kraju. Droga trwa wiele miesięcy i pochłania mnóstwo ofiar.
https://biezenstwo.pl/fakty/

Występuje wolta, u Ruska zabijają cara, rządzą już Sowiety, więc chmara uchodźców wraca z powrotem

Cytat:Po rewolucji październikowej rozpoczną się powroty do rodzinnych domów, które trwać będą do 1922 roku (na drodze stała granica: najpierw niemiecko-rosyjska, potem polsko-radziecka, jednak oba państwa prowadziły ze sobą wojnę i nie utrzymywały kontaktów dyplomatycznych; należało zdobyć stosowne zezwolenia, dostać się na pociąg, itp.)

Część, jak Ukraińcy, Białorusini, jechała dobrowolnie, a część, jak Polacy, była zsyłana przez władze carskie!

Czy są w Żyrardowie ludzie którzy mają "bieżeńców" w rodzinie.

W dostępnych dla mnie dokumentach znalazłem wzmiankę, że żyrardowscy ewangelicy (a więc ludność pochodzenia niemieckiego i polskiego) byli zesłani na wschód. Ruscy bali się ich kolaboracji z wkraczającymi właśnie Niemcami, więc wysłali ich nad Wołgę Tutaj  wstawiłem historię parafii ewangelickiej w Żyrardowie, napisano w niej:

Cytat:Ogółem z Żyrardowa wysiedlono w głąb Rosji 64 rodziny. Przesiedlenia nie ominęły także duchownych. Ksiądz Hugo Wosch, który przez 17 lat obsługiwał wiernie parafię w Żyrardowie, zmuszony został przez władze carskie, po wybuchu pierwszej wojny światowej, do opuszczenia Żyrardowa. O rozmiarach deportacji świadczy fakt, iż po masowych wysiedleniach kościół pozostał pusty, można tu było spotkać jedynie staruszków, pozostających pod opieką warszawskiego, wojskowego pastora. Do zakończenia pierwszej wojny światowej na miejscu pozostało zaledwie ok. 300 parafian.

Ciekaw jestem czy dzisiaj są w Żyrardowie potomkowie bieżeńców.

W Internecie znalazłem taki komentarz Pani z Grodziska:

Cytat:Dzień dobry! Bardzo żałuję, że tak późno znalazłam Pani stronę! Moja rodzina w 1915 roku została przymusowo wysłana wgłąb Rosji. To się działo w Grodzisku Mazowieckim. Moi przodkowie – prości robotnicy, byli z pochodzenia Niemcami, ewangelikami. To było przyczyną wygnania całej rodziny – łącznie z 10 dzieci (najmłodsze zaledwie kilkutygodniowe) i staruszkami dziadkami. Podobny los spotkał niemal całą ewangelicką parafię w pobliskim Żyradowie. Część dzieci i dziadkowie umarli na wygnaniu. Jedna z córek wyszła za mąż w Morszańsku, guberni Tambowskiej, ale z całą pewnością rodzina dotarła jeszcze za Kazań. W rodzinie zachował się przekaz, że byli „zesłani na Syberię”. Co ciekawe ocalała w rodzinie pocztówka, którą przesłali w 1917 z drogi powrotnej do Polski, do córki do Tambowa : „My już w Kazaniu, pośpieszajcie za nami”. Ostatecznie część rodziny zdołała powrócić do rodzinnego domu w Grodzisku. Mam wielką nadzieję, że kiedyś odnajdę nazwiska moich przodków (Waszkowscy, Rykowie) w spisach bieżeńców. Na razie – pomimo przejrzanych setek dokumentów, pozostaje mi tylko rodzinna legenda.
https://biezenstwo.pl/fakty/

RE: Bieżeństwo jego echa w Żyrardowie przegnanie ludzi do Rosji i z powrotem I wojna św.

Ślady bieżeństwa we wspomnieniach Andrzeja Heidricha, grafika, który zaprojektował polskie banknoty za komuny.

Stoimy, już razem, w dużej grupie, ze stuosobowej. Koło nas kręcą się własowcy. Szwargoczą między sobą po rosyjsku. Ojciec znał także rosyjski. W czasie I wojny światowej, kiedy fabrykę żyrardowską razem z rodzinami pracowników Rosjanie ewakuowali na wschód, mieszkał w Moskwie i Kijowie
https://www.nbp.pl/AndrzejHeidrich/e-boo...idrich.pdf

RE: Bieżeństwo jego echa w Żyrardowie przegnanie ludzi do Rosji i z powrotem I wojna św.

Bardzo ostry tekst Frederica Walcotta na temat exodusu w głąb Rosji znalazłem w National Geographic. Wstrząsające opisy, nie mam czasu tłumaczyć tego. Wstawiam tylko zdjęcie i tłumaczę podpis.

   

Porzuciwszy swoje domy w obawie przed bezwzględną agresją najeźdźców (Niemcy - dopisek mój), tysiące tych nieszczęśników umarło z głodu, pozostawiając swoje ciała z boku drogi, zaznaczyły one linię marszu tych dotkniętych nieszczęściem ludzi; A odpowiedzialni za tę wielką zbrodnię z okrutną gospodarnością zebrali kości ofiar i  wykorzystali je jako nawóz na tych samych polach, które zabici kiedyś nazywali swoją ojczyzną.

Brrr.. Jest więcej,  o gawronach, które żarły ciała itd. Liczba zmarłych w trakcie exodusu jest podana 400 tysięcy ludzi.

Źródło https://www.biodiversitylibrary.org/item...0/mode/1up

Prawa autorskie już wygasły kompletnie.

RE: Bieżeństwo jego echa w Żyrardowie eksodus ludzi do Rosji i z powrotem I wojna św.

Bardzo dobre materiały tutaj
https://wszystkoconajwazniejsze.pl/karol...-zyrardow/

Wstawiam fragment:

Cytat:Pisząc o stratach wojennych parafii żyrardowskiej, należy oprócz tych gospodarczych wziąć pod uwagę także uszczerbek moralny. Na początku wojny (właściwie od 1915 roku) do Żyrardowa wkroczyła, charakteryzująca się bojową postawą, gwardia rosyjska. Ich obecność demoralizowała dziewczęta od 14. roku życia. Zaczęły się one trudnić prostytucją, co wywoływało oburzenie ze strony rodziny oraz Kościoła. Na kartach kroniki ksiądz Taczanowski wspominał matkę, która przyprowadziła do niego czternastoletnią córkę, aby się jej wyrzec. Twierdziła, że nie może przetłumaczyć jej złego postępowania.

Pomimo wydarzeń wpływających negatywnie na moralność mieszkańców w parafii ciągle działał Związek Katolicki, który liczył około 2 tysiące członków. Przyczyniał się w swojej działalności prowadzeniem sklepu bławatnego (z różnorodnymi tkaninami). Ponadto Bractwo Adoracji (Najświętszego Sakramentu) wraz z Kołami Różańcowymi (łącznie około 2 tysiące członków) opiekowało się biednymi oraz prowadziło sklep parafialny z dewocjonaliami. Taka działalność w czasie wojny była bardzo istotna i zarazem potrzebna ze względu na to, że inne sklepy miejskie z asortymentem tkackim czy szewskim były zamknięte.

Lata 1916–1917 przyniosły znaczne zubożenie wiernych parafian żyrardowskich, wielu prowadząc do nędzy. Z dnia na dzień uwidaczniał się głód, który dotykał mieszkańców miasta do zakończenia działań wojennych. Szczególnie w tych latach zauważalne stało się ich zrujnowanie moralne, które odzwierciedlało się w licznych kradzieżach oraz nieuczciwych zamiarach wobec drugiego człowieka. Niemcy w podobny do Rosjan sposób demoralizowali dziewczęta, które zmuszane były do prostytucji. Ludność Żyrardowa żyła z tak zwanego szmuglu, czyli przewożenia żywności do Warszawy. Tej pracy często towarzyszyły oszustwo i demoralizacja.

Parafia Żyrardów ponosiła coraz większe straty. W 1917 roku rozpoczęły się rekwizycje rzeczy kościelnych. U księdza Taczanowskiego 10 października pojawiło się trzech żołnierzy występujących w imieniu nowych władz, aby zabrać piszczałki organowe z kościołów: farnego pod wezwaniem Matki Bożej Pocieszenia oraz pod wezwaniem świętego Karola Boromeusza. Proboszcz żyrardowski oczywiście protestował, jednakże wojskowi nakazali opuścić świątynie wiernym, a następnie rozkradli łącznie 214 kilogramów piszczałek. Chciano również zabrać mosiężne klamki z drzwi kościołów, jednak tej rekwizycji zapobiegł ksiądz proboszcz, który zamienił je na żelazne, co spowodowało ocalenie własności kościelnej. Wcześniej w kwietniu 1917 roku sam budynek został otoczony przez żołnierzy z karabinami. Rozpędzono wiernych znajdujących się wewnątrz świątyni. Przemocą zabrano klucze od kościoła w celu zabrania wszystkich dzwonów o łącznej wadze około 5 tysięcy kilogramów, które w częściach trafiły na miejscowy cmentarz. Uszkodzono przy tym krzyż misyjny. Ocaleniu uległy sygnaturka oraz dzwon z kościoła pod wezwaniem świętego Karola Boromeusza, który został uprzednio zdjęty przez Rosjan, a później ukryty przez księdza Taczanowskiego. W tym samym roku odnotowano także ujemny przyrost naturalny (więcej osób zmarło, niż się urodziło). Źródła nie podają wprost, dlaczego zaistniała taka sytuacja. Ksiądz Taczanowski postawił hipotezę, że akuszerki zaczęły zawodowo odbierać porody, tym samym zastępując lekarzy.

Rok 1918 charakteryzował się demoralizacją zarówno wśród Niemców, jak i mieszkańców Żyrardowa. Niemcy coraz śmielej rekwirowali kolejne rzeczy. Wieże i kopuły zostały obdarte z miedzi, której żołnierze niemieccy nie zdążyli zabrać podczas odwrotu w wyniku wycofywania wojsk z ziem odradzającej się Polski. Rozkradli ją robotnicy. Jedynie trzy kopuły i sygnaturka zostały nietknięte w wyniku działań wojennych.

W czasie I wojny światowej parafia żyrardowska nadal była finansowana przez Towarzystwo Akcyjne Zakładów Żyrardowskich. Rocznie ksiądz Taczanowski miał otrzymywać 2600 rubli, które były przeznaczane na najważniejsze potrzeby.