Zaproszenie do zwiedzania mazowsza - napisali o Żyrardowie

Cytat:Polska stolica lnu – to tu! Żyrardów jest dzieckiem rewolucji przemysłowej w Królestwie Polskim. Powstał jako osada fabryczna w 1829 roku. Przez następne półtora wieku dzieje miasta i fabryki były ze sobą splecione na dobre i na złe.  
Jedna z największych fabryk lniarskich na świecie (sklepy Zakładów Żyrardowskich były rozsiane po całym terenie Imperium Rosyjskiego) przyciągała mieszkańców okolicznych wsi, ale też przybyszów z całej Europy: Niemców, Żydów, Czechów, Rosjan, Francuzów, Szkotów. Wokół fabryki powstało nowoczesne miasto wedle koncepcji "miasta-ogrodu". Układ urbanistyczny został ściśle podporządkowany funkcjom wyodrębnionych stref: mieszkania, pracy, odpoczynku. Prawa miejskie uzyskał w 1916 roku, był wtedy trzecim największym ośrodkiem na Mazowszu, po Warszawie i Płocku. 
Jednym z doniosłych wydarzeń w historii miasta był strajk szpularek z 1883 roku – pierwszy strajk powszechny w Królestwie Polskim i jeden z pierwszych strajków zainicjowanych przez kobiety. Od tego czasu Żyrardów zyskał przydomek "czerwony" – nazywano go tak zarówno z powodu wszechobecnej czerwonej cegły, jak i za sprawą aktywności ruchów robotniczych w mieście.  
Od 2014 roku przemysłowe dziedzictwo miasta upamiętnia Muzeum Lniarstwa, znajdujące się na terenie pofabrycznego Bielnika. O strajku szpularek przypomina mural na budynku, jak i coroczna inscenizacja wydarzenia z udziałem mieszkańców miasta. Idąc z Bielnika w kierunku centrum Żyrardowa mijamy malowniczy park im. Karola Dittricha – prezesa Towarzystwa Akcyjnego Zakładów Żyrardowskich. Dzisiejszy patron był jego właścicielem, po środku parku znajduje się jego reprezentacyjny pałacyk – dziś Muzeum Mazowsza Zachodniego (w remoncie). Przez park przepływa rzeczka Pisia Gągolina, poprzecinana mostkami. Ta oaza zieleni w fabrycznym mieście wyróżnia się też bogatym drzewostanem i kilkunastoma pomnikami przyrody.  
Parę kroków dalej znajduje się Resursa, galeria i ośrodek kultury powstały w budynku klubu dla fabrycznych elit. Zaraz za nią budynek dawnej Kręgielni, gdzie można zobaczyć stałą ekspozycję poświęconą historii miasta. Robotnicy też mieli swój dom rozrywki. Tak zwany Ludowiec znajduje się przy centralnym placu Jana Pawła II (dziś znajduje się w nim Miejski Dom Kultury). Przy tym samym placu wznosi się neogotycki kościół pw. Matki Bożej Pocieszenia. Zaprojektował go Józef Pius Dziekoński, witraże przypisuje się Józefowi Mehofferowi. W sumie, na terenie dawnej osady fabrycznej znajduje się około dwustu zabytków. Żyrardów ogłoszono w 2012 roku Pomnikiem Historii.  
Zaraz za industrialnym Żyrardowem, na pograniczu łódzkiego i mazowieckiego, rozpościera się Bolimowski Park Krajobrazowy. Przepływająca tu Rawka jest jedną z najciekawszych rzek do spływów kajakowych w centralnej Polsce, nie tylko ze względu na walory przyrodnicze otoczenia – miejscami występują na niej cechy charakterystyczne dla rzek górskich. Dla spragnionych mniej aktywnego wypoczynku też coś się znajdzie w okolicy – termy w Mszczonowie.